Η αλανινική αμινοτρανσφεράση (ALT), επίσης γνωστή ως γλουταμινική πυροσταφυλική τρανσφεράση ορού (SGPT), αποτελεί ευαίσθητο δείκτη βλάβης των ηπατικών κυττάρων(4) και στην ιατρική πρακτική, μετράται ως μία από τις δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας(1).
Στην f-anazitisi και την ενότητα «Μικροβιολογικές εξετάσεις – Ερμηνεία» είναι διαθέσιμες όλες οι πληροφορίες για την εργαστηριακή αξιολόγηση των επιπέδων της SGPT με στόχο την υποστήριξη των επαγγελματιών υγείας στη σωστή καθοδήγηση των ασθενών τους.
Φυσιολογία & Τιμές Αναφοράς
Η ALT αντιπροσωπεύει μια ομάδα ενδοκυτταρικών ενζύμων, που καταλύουν τον αναστρέψιμο μετασχηματισμό των α-κετοξέων σε αμινοξέα μέσω μεταφοράς αμινομάδων, διευκολύνοντας έτσι βασικά μεταβολικά βήματα, κυρίως στο ήπαρ και στους σκελετικούς μύες(6).
Τα επίπεδά της στον ορό είναι φυσιολογικά χαμηλά, με τιμές αναφοράς 10 - 40 U/L στα περισσότερα εργαστήρια. Ωστόσο, οι φυσιολογικές τιμές μπορεί να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των εργαστηρίων(4). Επίσης τα φυσιολογικά εύρη για τα παιδιά συνήθως είναι μικρότερα ή ίσα με 35 U/L(5).
Η Εργαστηριακή Εξέταση
Τα επίπεδα της αλανινικής αμινοτρανσφεράσης είναι ιδιαίτερα υψηλά στο ήπαρ και θεωρείται πιο ειδικός δείκτης από την ασπαρτική αμινοτρανσφεράση, ένα ένζυμο που βρίσκεται στο κυτταρόπλασμα και τα μιτοχόνδρια(4). Συνήθως όμως οι τιμές των δύο αυτών τρανσαμινασών αξιολογούνται ταυτόχρονα για την παρακολούθηση της ηπατικής βλάβης.
Ο εργαστηριακός προσδιορισμός των επιπέδων της ALT χρησιμοποιείται:
- Πρωτίστως, για την ανίχνευση ηπατικών παθήσεων(4).
- Για την παρακολούθηση της θεραπείας έναντι ηπατίτιδας ή ενεργού κίρρωσης.
- Ως βιοδείκτης της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος(2).
- Ως δείκτης της κατάστασης της βιταμίνης Β6, ειδικά σε ασθενείς με Πάρκινσον που ακολουθούν αγωγή με λεβοντόπα(3).
- Ως βιοδείκτης για αυξημένη ευθραυστότητα και αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας στον ηλικιωμένο πληθυσμό(6).
- Ως αρνητικός προγνωστικός βιοδείκτης μεταξύ ασθενών με νεφρική νόσο τελικού σταδίου(6).
Ερμηνεία της Μεταβολής των Τιμών
- Υψηλά επίπεδα
Η διαφορική διάγνωση για αυξημένες αμινοτρανσφεράσες ορού, και συγκεκριμένα της ALT, είναι ευρεία και περιλαμβάνει(1):
- μεταβολική ηπατική νόσο
- ηπατική νόσο που σχετίζεται με το αλκοόλ
- ισχαιμική ηπατοπάθεια
- ηπατοτοξικότητα από φάρμακα ή τοξίνες
- αυτοάνοση, ηπατοκυτταρική και χοληφόρα βλάβη
- χρόνια ιογενή ηπατίτιδα
- κακοήθη διήθηση
Συνήθως, τα επίπεδα της ALT σε αυτές τις παθήσεις μπορεί να είναι 2-5 φορές υψηλότερα από το ανώτερο φυσιολογικό όριο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ανέλθουν σε >1.000 U/L. Αυτό συνήθως οδηγεί σε επείγουσα παραπομπή στο νοσοκομείο ή εντός του νοσοκομείου στις ομάδες γαστρεντερολογίας ή ηπατολογίας(1).
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η αύξηση των επιπέδων ALT έχει στενή συσχέτιση με αυξημένο κίνδυνο μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος, ιδιαίτερα σε παχύσαρκους ασθενείς, καθώς και ότι συσχετίζεται θετικά με ασθένειες του μεταβολικού συνδρόμου, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης τύπου 2. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι σχετίζεται με τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα και την προχωρημένη ίνωση του ήπατος(7).
- Χαμηλά επίπεδα
Λιγότερα είναι γνωστά για τις κλινικές επιπτώσεις και την αιτιοπαθογένεση των χαμηλών επιπέδων της ALT. Έρευνες υποδεικνύουν ότι η μείωση των επιπέδων βιταμίνης B6 συσχετίστηκε έντονα με τη μείωση των επιπέδων της ALT σε ασθενείς με Πάρκινσον(3). Επίσης οι χαμηλές τιμές έχουν συσχετιστεί με τον υποσιτισμό, ειδικά σε ηλικιωμένους ασθενείς, για τους οποίους και αποτελεί προγνωστικό παράγοντα αυξημένης ευθραυστότητας και κινδύνου θνησιμότητας(6).
Δύο μηχανισμοί θα μπορούσαν να εξηγήσουν την υποκείμενη συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της ALT και της θνησιμότητας(7):
- Ως ένζυμο, παίζει ζωτικό ρόλο στη μετατροπή της L-αλανίνης και του α-κετογλουταρικού σε πυροσταφυλικό και γλουταμινικό οξύ στην καρδιά, το ήπαρ, τους νεφρούς, τους σκελετικούς μύες και τον εγκέφαλο. Τα χαμηλά επίπεδα ALT αυξάνουν τον κίνδυνο θανάτου μειώνοντας την καταλυτική ικανότητα για τα ζωτικά μεταβολικά στάδια του μεταβολισμού των αμινοξέων και της γλυκονεογένεσης.
- Τα χαμηλά επίπεδα ALT υποδηλώνουν ανεπάρκεια βιταμίνης Β6, και επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης Β6 μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, ανοσολογικής δυσλειτουργίας, κατάθλιψης και νευρογνωστικής εξασθένησης.
Πηγές
- Galvin, Ζ, McDonough, Α, Ryan, J, Stewart, S. (2015). Blood alanine aminotransferase levels >1,000 IU/l - causes and outcomes. Clin Med (Lond), 15(3):244-7. https://doi.org/10.7861/clinmedicine.15-3-244
- Gómez-Sámano, MA, Cuevas-Ramos, D, Mehta, R, Brau-Figueroa, H, Meza-Arana, CE, Gulias-Herrero, A. (2012). Association of Alanine Aminotransferase Levels (ALT) with the Hepatic Insulin Resistance Index (HIRI): a cross-sectional study. BMC Endocr Disord, 12:16. https://doi.org/10.1186/1472-6823-12-16
- Ikenaka, K, Kajiyama, Y, Aguirre, C, Choong, C-J, Taniguchi, S, Doi, J, Wang, N, et al. (2024). Decreased hepatic enzymes reflect the decreased vitamin B6 levels in Parkinson's disease patients. Pharmacol Res Perspect, 12(1):e1174. https://doi.org/10.1002/prp2.1174
- Kaplan, MM. (2002). Alanine aminotransferase levels: what's normal?. Ann Intern Med, 137(1):49-51. https://doi.org/10.7326/0003-4819-137-1-200207020-00012
- Pirimoğlu, B, Sade, R, Polat, G, İşlek, A, Kantarcı, M. (2020). Analysis of correlation between liver fat fraction and AST and ALT levels in overweight and obese children by using new magnetic resonance imaging technique. Turk J Gastroenterol, 31(2):156-162. https://doi.org/10.5152/tjg.2020.18594
- Ramaty, E, Maor, E, Peltz-Sinvani, N, Brom, A, Grinfeld, A, Kivity, S, Segev, S, et al. (2014). Low ALT blood levels predict long-term all-cause mortality among adults. A historical prospective cohort study. Eur J Intern Med, 25(10):919-21. https://doi.org/10.1016/j.ejim.2014.10.019
- Zheng, J-R, Wang, Z-L, Jiang, S-Z, Chen, H-S, Feng, B. (2023). Lower alanine aminotransferase levels are associated with increased all-cause and cardiovascular mortality in nonalcoholic fatty liver patients. World J Hepatol, 15(6):813-825. https://doi.org/10.4254/wjh.v15.i6.813
Image by Adobe Stock (https://stock.adobe.com/images/a-dedicated-researcher-meticulously-examines-blood-samples-under-a-microscope-highlighting-the-importance-of-analysis/1297933748)
