Η βερβερίνη είναι ένα αλκαλοειδές ισοκινολίνης που εντοπίζεται ως βιοδραστικό συστατικό στις ρίζες, το μίσχο και τους φλοιούς πολλών φαρμακευτικών φυτών, όπως τα είδη Coptis chinensis, Hydrastis canadensis, Berberis vulgaris, Berberis aquifolium και Berberis aristata. Τα χλωριούχα ή θειικά άλατα της βερβερίνης παράγονται χημικά με αποτέλεσμα μια κίτρινη σκόνη με χαρακτηριστική αλκαλοειδή πικρή γεύση(5).
Χρησιμοποιείται ευρέως στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική για τη θεραπεία της διάρροιας και πολλών μολυσματικών γαστρεντερικών διαταραχών, ενώ με την πάροδο των ετών οι κλινικές έρευνες έχουν καταδείξει ένα ευρύ φάσμα φαρμακολογικών επιδράσεων, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης του βάρους μέσω της αντιυπεργλυκαιμικής και υπολιπιδαιμικής δράσης της(5).
Στην f-anazitisi και την ενότητα «Φάρμακο & Συμπληρώματα διατροφής» περιλαμβάνονται όλες οι πληροφορίες για τους μηχανισμούς δράσης, τη δοσολογία και το προφίλ ασφαλείας της βερβερίνης.
Μηχανισμοί διαχείρισης βάρους
Η βερβερίνη αποτρέπει αποτελεσματικά την ανάπτυξη της παχυσαρκίας μέσω της τροποποίησης του εντερικού μικροβιώματος, της γονιδιακής ρύθμισης, της εντερικής διαπερατότητας και της ηπατικής γλυκονεογένεσης(4).
- Αναστολή διαφοροποίησης λιποκυττάρων & Διαχείριση δυσλιπιδαιμίας
Αρκετές μελέτες έχουν εντοπίσει τους μηχανισμούς δράσης της βερβερίνης σε κυτταρικό επίπεδο, και πιο συγκεκριμένα στη διαφοροποίηση των λιποκυττάρων. Η βερβερίνη μπορεί να αυξήσει την έκφραση της πρωτεϊνικής κινάσης που ενεργοποιείται από AMP (AMPK), διεγείροντας έτσι τη λιπόλυση και αναστέλλοντας τη σύνθεση χοληστερόλης(4).
Σε επίπεδο γονιδιακής ρύθμισης μπορεί να αναστείλλει την έκφραση πολλών γονιδίων, οδηγώντας στην αναστολή της απορρόφησης χοληστερόλης, την πρόληψη του σχηματισμού λιποκυττάρων και τη μείωση του κινδύνου παχυσαρκίας(4).
Πρόσφατες μελέτες έχουν καταδείξει την επίδραση της βερβερίνης στο λιπιδαιμικό προφίλ. Συγκεκριμένα, ενισχύει την έκφραση του υποδοχέα LDL (LDLR) μέσω της σταθεροποίησης του mRNA του LDLR και της καταστολής της μεταγραφής της προπρωτεΐνης PCSK9. Θα μπορούσε επίσης να αυξήσει τη λιπάση των τριγλυκεριδίων του λιπώδους ιστού μέσω της οδού της πρωτεϊνικής κινάσης που ενεργοποιείται από μονοφωσφορική αδενοσίνη (AMP) για τη διατήρηση της ομοιόστασης των λιπιδίων(2).
- Ρύθμιση γλυκόζης & αντίστασης στην ινσουλίνη
Η βερβερίνη μπορεί να ασκήσει ευεργετική επίδραση στο γλυκαιμικό έλεγχο αναδιαμορφώνοντας τον μεταβολισμό της γλυκόζης. Αυξάνει την ποσότητα του μεταφορέα γλυκόζης GLUT4, με αποτέλεσμα την επιτάχυνση της πρόσληψης γλυκόζης και, κατά συνέπεια, τη μείωση της συγκέντρωσής της στο αίμα. Επιπρόσθετα, μέσω της ενεργοποίησης της AMPK, μπορεί να διεγείρει την πρόσληψη γλυκόζης στους μύες, το ήπαρ και τον λιπώδη ιστό και να αναστείλει τη γλυκονεογένεση στο ήπαρ μέσω της μείωσης της ρύθμισης των γλυκονεογενετικών ενζύμων(5).
Επιπλέον, επηρεάζει την αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνοντας την έκκριση ινσουλίνης και την έκφραση του υποδοχέα ινσουλίνης μέσω της ενεργοποίησης της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC), προκαλώντας μετατόπιση του μεταφορέα γλυκόζης (GLUT4) στην κυτταρική μεμβράνη και μειώνοντας το στρες του ενδοπλασματικού δικτύου. Επίσης, μπορεί να βελτιώσει την αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνοντας την έκφραση των υποδοχέων αδιπονεκτίνης(5).
- Ρύθμιση του εντερικού μικροβιώματος
Η βερβερίνη αποκαθιστά τις κατεστραμμένες στενές συνδέσεις στο εντερικό επιθήλιο αποκαθιστώντας έτσι τη διαπερατότητα, και ρυθμίζει τον ηπατικό μεταβολισμό των λιπιδίων μέσω άμεσης ρύθμισης του εντερικού μικροβιώματος. Είναι πιθανό να ενεργοποιεί την έκκριση ενεργών μεταβολιτών, όπως το βουτυρικό, και να ρυθμίζει τα επίπεδα των εντερικών ορμονών που σχετίζονται με τη ρύθμιση της γλυκόζης και την ενεργειακή ομοιόσταση(5).
Πρόσφατα έχει αποδειχθεί ότι η βερβερίνη μπορεί να προάγει την προσέλκυση και ενεργοποίηση της διαφοροποίησης των καφέ λιποκυττάρων και της θερμογένεσης επιγενετικά μέσω της μικροχλωρίδας του εντέρου, γεγονός που μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και τη φλεγμονή και τελικά βελτιώνει το σωματικό βάρος(1). Ταυτόχρονα, η υπολιπιδαιμική δράση της φαίνεται πως ασκείται μέσω της ρύθμισης του μικροβιώματος του εντέρου και της εξασθένησης της ηπατικής στεάτωσης(5).
Δοσολογία & Προφίλ ασφαλείας
Η βερβερίνη συναντάται ως συμπλήρωμα διατροφής συνήθως με τη μορφή κάψουλας ή σκόνης, με συνιστώμενη δοσολογία 500mg – 1.500mg ημερησίως.
Θεωρείται ασφαλής σε συμβατικές δόσεις, με σχετικά χαμηλή συχνότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών, όπως η γαστρεντερική δυσφορία. Παρόλο που η ασφάλεια της είναι σχετικά υψηλή, θα πρέπει να λαμβάνεται προσεκτικά για την αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργειών σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως η αλληλεπίδρασή της με στατίνες, μακρολίδια, και γενικά φάρμακα που μεταβολίζονται από το CYP450. Επίσης, επειδή αντικαθιστά τη χολερυθρίνη στη σύνδεση με την αλβουμίνη, θα πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της κύησης, της γαλουχίας και σε βρέφη(3).
Πηγές
- Asbaghi, O, Ghanbari, N, Shekari, M, Reiner, Z, Amirani, E, Hallajzadeh, J, Mirsafaei, L, et al. (2020). The effect of berberine supplementation on obesity parameters, inflammation and liver function enzymes: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN, 38:43-49. https://doi.org/10.1016/j.clnesp.2020.04.010
- Chen, Y, Li, K, Zhao, H, Hao, Z, Yang, Y, Gao, M, Zhao, D. (2022). Integrated lipidomics and network pharmacology analysis to reveal the mechanisms of berberine in the treatment of hyperlipidemia. J Transl Med, 20(1):412. https://doi.org/10.1186/s12967-022-03623-0
- Feng, X, Sureda, A, Jafari, S, Memariani, Z, Tewari, D, Annunziata, G, Barrea, L, et al. (2019). Berberine in Cardiovascular and Metabolic Diseases: From Mechanisms to Therapeutics. Theranostics, 9(7):1923-1951. https://doi.org/10.7150/thno.30787
- Ilyas, Z, Perna, S, Al-thawadi, S, Alalwan, TA, Riva, A, Petrangolini, G, Gasparri, C, et al. (2020). The effect of Berberine on weight loss in order to prevent obesity: A systematic review. Biomed Pharmacother, 127:110137. https://doi.org/10.1016/j.biopha.2020.110137
- Koperska, A, Wesołek, A, Moszak, M, Szulińska, M. (2022). Berberine in Non-Alcoholic Fatty Liver Disease-A Review. Nutrients, 14(17):3459. https://doi.org/10.3390/nu14173459
Image by Adobe Stock (https://stock.adobe.com/images/berberine-extract-dietary-supplement-bottle-with-capsules-and-a-ground-yellow-herbal-powder-alternative-medicine-herbal-treatment-concepts/1389935174)
